Σωτήρης Δημητρίου: Ουρανός απ’ άλλους τόπους

 

                           

 

     Ο Σωτήρης Δημητρίου πράγματι χρειάστηκε πολύ χαρτί πολύ «ουρανό απ’ άλλους τόπους», όπως το λέει η Αλέξω η εκατόχρονη ηρωίδα τού βιβλίου, μήπως μπορέσει και χωρέσει την εσωτερικού μονολόγου αφήγησή της, την Αφολοή όπως τη λέει, για τα μύρια όσα βάσανα και ταλαιπώριες πέρασε στην άχαρη ζωή της μέσα στην πέτρα τής Μουργκάνας. Που το καλοκαίρι πύρωνε σαν τη θράκα και το χειμώνα με τους πάγους και τα χιόνια γλίστραγε του σκοτωμού. Δίπλα στη συνορογραμμή με τα κακοτράχαλα γιδόστρατα περάσματα από όπου μπαινόβγαιναν οι γυναίκες ζαλωμένες με διάφορες πραμάτειες, μέχρι και αλάτι μια φορά, για να αποφύγουν το «φόρο» όπως έλεγαν τον κανονικό δρόμο με το τελωνείο. Από ένα τέτοιο γιδόστρατο πέρασαν δίπλα και οι τελευταίοι αντάρτες μόνο που άφησαν πίσω τα πτώματα μιας ομάδας γυναικών που από φόβο είχανε πάει παρέα για ξύλα και αναμεσά τους η μάνα της Αλέξως που την πενθεί την μνημονεύει και καταριέται σε όλη την αφολοή της. Πτώματα δεν βρέθηκαν μετά και όταν κάποιοι σκαρφάλωσαν με τα χίλια ζόρια στο δύσβατο μέρος βρέθηκαν μπροστά σε σκόρπια κόκκαλα και πιασμένα απ’ τα πουρνάρια κουρέλια ρούχων. Τα ζούδια και τα όρνια είχανε κάνει τη δουλειά τους.

Μίλησα από την αρχή για το βαρύ θέμα του βιβλίου γιατί βιάζομαι να περάσω στα άλλα που είναι τόσο πολλά και επίσης καλογραμμένα με αποτέλεσμα ένα μήνα μετά την ανάγνωση να το κουβαλάω μέσα μου με μεγαλύτερη ενάργεια. Η φράση κλισέ «τοιχογραφία μιας εποχής» είναι πολύ φτωχή να αποδώσει το μεγαλείο του. Τέτοιο βιβλίο δεν ξαναγράφτηκε στην ελληνική γραμματεία. Και δεν είναι μόνο η γνωστή συγγραφική ικανότητα του Δημητρίου, γνωστή από τα προηγούμενα έργα του, εδώ έχουμε ολόκληρη τη ζωή μιας περιοχής και μιας εποχής να βγαίνει στο προσκήνιο με όλες της τις εκφάνσεις, ζωντανή και διαυγής, με έναν μοναδικό τρόπο που είναι σαν να γράφτηκε από τους ίδιους τους ανθρώπους της γιατί το έργο εξολοκλήρου είναι γραμμένο στο τοπικό ιδίωμα και μάλιστα με έναν τρόπο ασύλληπτο σαν μαγικό καθώς γίνεται κατανοητό από όλους και χωρίς γλωσσάρι μάλιστα. Έχουν γραφτεί σημαντικά έργα σε τοπικά ιδιώματα αλλά με μονοσήμαντη θεματολογία.

Εδώ ο συγγραφέας τα πιάνει όλα. Όλος ο κοχλασμός της ζωής περνάει από τις σελίδες του. Τι πανηγύρια, τι ξενιτειά, τι γάμοι και ‘πιστρόφια τι πανέμορφα κηπάκια σε δυο χούφτες χώμα, τι γνεσίματα σκουτιά και αργαλειοί, τι πολέμοι και αντάρτικα, τι φουρνίσματα πίτες και γλυκά τι το ένα τι το άλλο, γεγονότα και καταστάσεις που σε αρπάζουν από το λαιμό και δεν σε αφήνουν να χαλαρώσεις. Ένα βιβλίο ογκώδες, κάτι το πρωτοφανές για το συγγραφέα με τις εκδοθείσες μέχρι τώρα «φέτες» του, να μην μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου και να στενοχωριέσαι όταν τελειώνει. Τι να πω και για τα άπειρα τραγουδάκια που παρεμβάλλονται σε όλα τα γεγονότα, θλιβερά και χαρούμενα. Να δείτε που ο Πατάκης μπορεί και να βγάλει ξεχωριστή έκδοση μόνο με τα τραγούδια του βιβλίου.

Και για να μη σας κουράζω, πιστεύω πως το βιβλίο θα «γράψει» για τα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας και θα μείνει ως σταθμός και σημείο αναφοράς των γραμμάτων μας, γιατί το αξίζει.

Εύχομαι ούριο άνεμο!