
1. Ο Ηράκλειτος, ο μεγάλος αυτός Προσωκρατικός φιλόσοφος που γεννήθηκε έζησε και πέθανε στην Έφεσο της Ιωνίας (540-480 π.χ.) εκτός από γίγαντας της σκέψης υπήρξε και ένας γιγαντόσωμος άνθρωπος. Από περιγραφές που έχει καταγράψει ο Πλούταρχος, υπολογίζεται ότι το ύψος του ξεπερνούσε το 1 μέτρο και 80 εκατοστά! Κάτι πολύ ασυνήθιστο για εκείνη την εποχή. Διασώζεται μάλιστα και ένα ανέκδοτο που λέει ότι επειδή είχε για σύζυγο μια μικρόσωμη γυναίκα, κάποιος μια μέρα στην Αγορά θέλησε να τον πειράξει και τον ρώτησε: «Πως εσύ δάσκαλε, ένας γιγαντόσωμος άντρας, παντρεύτηκες μια τόσο μικροκαμωμένη γυναίκα;» για να πάρει την απάντηση: «Αφού λένε ότι η γυναίκα είναι ένα αναγκαίο κακό, εγώ μερίμνησα ώστε να είναι αυτό όσο το δυνατόν μικρότερο!».
.
2. Πέρα όμως από τα καλαμπούρια, ο μεγάλος μας αυτός φιλόσοφος, παρ’ ότι ήτανε άτυχος και ένα πολύ μικρό μέρος της σκέψης του διασώθηκε: 114 όλα κι’ όλα μικρά αποσπασματάκια από το έργο του Περί φύσεως, εκπλήσσει διαρκώς με τη διεισδυτικότητα της ματιάς του. Υπάρχει μάλιστα και ένα απόσπασμα από αυτά, μια προτασούλα με τρεις μόνο λέξεις που θεωρείται σήμερα ότι αποτελεί τον προάγγελο της ψυχανάλυσης και του Φροϋδισμού. Είναι το υπ’ αριθ. 94 που λέει: «Ήθος ανθρώπω δαίμων.» Ο Ευάγγελος Ρούσσος στο βιβλίο του: «ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ – ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ» Εκδόσεις Στιγμή το ερμηνεύει: Το ήθος είναι στον άνθρωπο θεός. Και στις επεξηγηματικές του σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου λέει: «…ο Ηράκλειτος τονίζει ότι η τύχη ενός ανθρώπου δεν εξαρτάται από κάποια εξωτερική, προσωπική θεία δύναμη αλλά από την ιδιαίτερη φύση του, από το ήθος του». Φτάνει δηλαδή και ο Ρούσσος, που θεωρείται ο πιο έγκυρος ίσως μελετητής των Προσωκρατικών, στην ίδια ερμηνεία που έχει δοθεί και από άλλους συναδέλφους του με μια πιο ελεύθερη μετάφραση: «Μοίρα του ανθρώπου είναι ο εαυτός του». Πράγματα δηλαδή που σήμερα αποκαλούνται Εγώ, Υποσυνείδητο και τέτοια!!!
.
3.Σημείωση: το κείμενο μπήκε στην ενότητα «Ψήγματα και Ψηφίδες» γιατί μια κανονική και πλήρης επιστημονική αναφορά στον Ηράκλειτο απαιτεί « κότσια» με ειδικές γνώσεις που ο γράφων δεν διαθέτει.