Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2013

Επώνυμοι της Τέχνης και του Πολιτισμού και οι πολιτικές αντιφάσεις τους!!!



Με αφορμή κάποιες δημόσιες πολιτικές τοποθετήσεις καλλιτεχνών ή πνευματικών ανθρώπων που γίνονται τελευταία, έχει φουντώσει πάλι ο διάλογος πάνω στο προαιώνιο αυτό ζήτημα. Σε αυτή την μεγάλη αντίφαση που πέφτουν οι άνθρωποι αυτού του χώρου. Στο να υποστηρίζουν, δηλαδή, με το έργο τους τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας και της ελευθερίας και την ίδια στιγμή με το δημόσιο λόγο τους να υπηρετούν τους σκληρότερους εξουσιαστές που καταπατούν αυτές τις αξίες. Το ζήτημα είναι προαιώνιο που στενοχώρησε πριν από εμάς πολλούς συνανθρώπους μας όταν είδαν τα ινδάλματα τους να σέρνονται. Να σέρνονται πίσω από βάρβαρες αντιλήψεις και πρακτικές. Και δεν μιλάμε βέβαια για καταστάσεις όπως η σημερινή που βιώνουμε που ενώ έχει πολλά στοιχεία βαρβαρότητας κατορθώνει, με την αμέριστη στήριξη των ελεγχόμενων μίντια, να κρατάει ακόμη κάποια προσχήματα και ένα φύλλο δημοκρατίας-συκής! Μιλάμε για καταστάσεις … κρεοπωλείου και για γίγαντες του πνεύματος και της τέχνης. Ο μεγάλος νορβηγός συγγραφέας Κνουτ Χάμσουν που έγραψε την "Πείνα" αυτό το αιώνιο ανθρωπιστικό μεγαλούργημα και το 1920 τιμήθηκε με το Νόμπελ λογοτεχνίας, ασπάστηκε τις θεωρίες του Ναζισμού και έγινε θαυμαστής του Χίτλερ. Ο φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο πατέρας του Υπαρξισμού που στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 συνεπήρε κάθε ανήσυχο πνεύμα και αποτέλεσε τη βάση του Χιπισμού, όχι μόνο ασπάστηκε τα ναζιστικά φληναφήματα αλλά υπηρέτησε ενεργά τον Χίτλερ από καίριο πόστο του υπουργείου παιδείας. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας Τζων Στάϊνμπεκ που και αυτός τιμήθηκε με Νόμπελ το 1962 και που το απαράμιλλο έργο του «Τα Σταφύλια της Οργής» αποτελεί την ανατομία των συνεπειών της κρίσης του ’29 στις ψυχές και τα συναισθήματα και τον μεγάλο αγώνα για επιβίωση των φτωχών Αμερικάνων, δεν δίστασε το 1966 να ταχθεί υπέρ του πολέμου του Βιετνάμ που με τη σειρά του αποτελεί την επιτομή του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Και για να το ελαφρύνουμε λίγο: θα αναφέρω και τον Κλιντ Ίστγουντ τον σκηνοθέτη των «Γεφυρών του Μάντισον» και του «Gran Torino». Σταθερά στο πλευρό των Μπους τάχθηκε υπέρ του πολέμου σε Αφγανιστάν και Ιράκ και πέρυσι στις εκλογές επιτέθηκε στον Ομπάμα γιατί δίνει λεφτά στους φτωχούς και τους άπορους! Και αυτά έτσι επί τροχάδην όσα πρωτοθυμήθηκα. Υπάρχουν και άπειρα άλλα. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. Μην το ψάχνετε, κρατείστε μόνο το έργο τους, αν αξίζει!   

Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2013

Ένα αθώο παιδικό τραγουδάκι και η φρίκη που κρύβεται πίσω του!!!




Ήταν ένα μικρό καράβι                
που ήταν αταξίδευτο                  
οεοέ οε οε

 Κι έκαν' ένα μακρύ ταξίδι            
μέσα στην Μεσόγειο                   
οεοέ οε οε

 Και σε πεντέξι εβδομάδες             
σωθήκαν ο - ο - όλες οι τροφές       
οεοέ οε οε

 Και τότε ρίξανε τον κλήρο            
να δούνε ποιος ποιος ποιος θα φαγωθεί
οεοέ οε οε

 Κι ο κλήρος πέφτει στον πιο νέο      
που ήταν α - α - αταξίδευτος          
οεοέ οε οε
……………………………..

Όλοι και όλες  θα έχουμε τραγουδήσει στα παιδικά μας χρόνια, με στεντόρεια μάλιστα φωνή, το «αθώο» αυτό τραγουδάκι το οποίο ίσως και να τραγουδιέται ακόμα από τα νεαρά βλαστάρια μας. Εγώ πάντως μέχρι χθες αγνοούσα τη γαλλική του προέλευση και τη φρικτή ιστορία που κρύβεται πίσω του. Αυτή που διάβασα στη χθεσινή Εφημερίδα των Συντακτών από τον καθηγητή Σύγχρονης Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Γιώργο Μαργαρίτη που κάνει και κάποιους ανάλογους συνειρμούς για τη σημερινή μας κατάσταση. Το καράβι δεν ήτανε μικρό, ήτανε πολεμικό του γαλλικού ναυτικού: η φρεγάτα «Μέδουσα» που στις 2 Ιουλίου του 1816 με καπετάνιο έναν άσχετο κόμη, έμπιστο του νέου μοναρχικού καθεστώτος, συντρίφτηκε όχι κάπου στη Μεσόγειο που λέει το τραγουδάκι, αλλά στα ανοιχτά των ακτών της Μαυριτανίας όπου μετέφερε εποίκους για τη νέα κτήση της Σενεγάλης. Από τους συνολικά 400 επιβαίνοντες οι 147 κατόρθωσαν να κατασκευάσουν μια αυτοσχέδια σχεδία που ανοίχτηκε στη θάλασσα χωρίς καθόλου νερό και τρόφιμα. Στις 17 Ιουλίου βρέθηκαν οι ναυαγοί από άλλο πολεμικό. Είχαν απομείνει 17 όλοι τους βαθειά αφυδατωμένοι που σε λίγες μέρες πέθαναν. Πρόλαβαν όμως να μιλήσουν για φρικτά και απίστευτα πράγματα που έγιναν πάνω στη σχεδία τις 15 μέρες που περιπλανιόταν στην απέραντη θάλασσα:  «Και τότε ρίξανε τον κλήρο να δούνε ποιος ποιος ποιος θα φαγωθεί  οεοέ οε οε»
Κάτι που μετά ανέλαβαν, η τέχνη: στο Λούβρο υπάρχει ο τεράστιος (7 επί 5 μέτρα) πίνακας «Η Σχεδία της Μέδουσας» του μεγάλου ζωγράφου της εποχής Ζερικό και «τα παιδάκια όλου του κόσμου που για δυο ολόκληρους αιώνες κραυγάζουν –χωρίς ίσως να το γνωρίζουν- για τον άδικο χαμό των μακρινών συνανθρώπων τους».

Παρασκευή 11 Οκτωβρίου 2013

Η Εκδίκηση του Διηγήματος!!!



Η χθεσινή απόφαση της Σουηδικής Ακαδημίας να απονείμει το βραβείο Νόμπελ στην καναδή συγγραφέα Άλις Μονρό, την αποκαλούμενη και «βασίλισσα του διηγήματος», θεωρήθηκε ως μια ευχάριστη έκπληξη. Και τούτο γιατί μετά από πάρα πολλά χρόνια βραβεύεται μια «καθαρόαιμη» διηγηματογράφος –ούτε ένα μυθιστόρημα- που με την πανθομολογούμενη υψηλή συγγραφική της τέχνη συγκινεί, εδώ και πολλά χρόνια, χιλιάδες αναγνώστες σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας είναι σχεδόν άγνωστη και δυο βιβλία της που εξέδωσε το Μεταίχμιο πήγαν σχεδόν άπατα. Γιατί και εδώ όπως και παντού η κυριαρχία και πρωτοκαθεδρία του μυθιστορήματος στο χώρο της λογοτεχνίας είναι αδιαμφισβήτητη. Ακόμη και η ίδια η βραβευθείσα, όπως δήλωσε, σκεφτόταν για ένα διάστημα να γράψει και μυθιστόρημα γιατί η κυρίαρχη άποψη για τους συγγραφείς είναι ότι χωρίς ένα μυθιστόρημα στο ενεργητικό τους θεωρούνται … ανολοκλήρωτοι. Και ευτυχώς, λέει, που δεν ενέδωσε στον πειρασμό. Έναν πειρασμό που δεν απέφυγαν όμως πολλοί συνάδελφοι της παρ’ ότι ήταν γεννημένοι για τη μικρή φόρμα. Και στα ελληνικά γράμματα –να μη λέμε ονόματα- υπάρχουν πάμπολλα τέτοια παραδείγματα. Μόνο ο μπαρμπα Αλέξανδρος μας ακολούθησε αντίστροφη πορεία: ξεκίνησε με το μυθιστόρημα, πέρασε στη νουβέλα και μετά στο διήγημα με το οποίο απογείωσε την τεχνική του και το επίπεδο της εθνικής μας λογοτεχνίας. Άλλη τεχνική, βλέπεις, απαιτεί η μεγάλη φόρμα, άλλη το διήγημα και άλλη η ποίηση. Και « ο καθείς εφ’ ω ετάχθη». Οπότε έστω και καθυστερημένα, στα 82 της, θα ανακαλύψουμε και εμείς την συμπαθέστατη κυρία Αλίκη. Εδώ τον Τζων Τσίβερ(1912-1982) έναν από τους τρεις μεγαλύτερους αμερικανούς διηγηματογράφους, μαζί με τον Χεμινγουέϊ και τον Κάρβερ, φέτος εδέησε να τον πρωτοδούμε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη με το έργο του «Ο Κολυμβητής».
Χάρηκα πάντως που δεν πήρε το βραβείο ο Μουρακάμι!

Δημήτρης Κουκουλάς
Νοέμβρης 2013

Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2013

Η χθεσινή νεροποντή!!!


 
   Με αφορμή το καιρικό αυτό φαινόμενο που βιώσαμε προχθές στην Αθήνα μου ήρθε στο νου μια φοβερή έκθεση που είχε γράψει παλιά ως μαθητής της Α΄ Γυμνασίου κάποιος γνωστός μου, με θέμα: «Η χθεσινή νεροποντή». Το περιστατικό μου το είχε αφηγηθεί ο ίδιος ο «συγγραφέας» της, χωρίς να εκφράσει κανένα παράπονο που αν και το πόνημα του διακρινόταν από τις σύγχρονες αρετές της πυκνής γραφής, βαθμολογήθηκε από την καθηγήτρια του με το βαθμό ένα (1), ως εκτός θέματος! Και τούτο συνέβη γιατί τη μέρα της νεροποντής ο ήρωας μας, φόρεσε για πρώτη φορά το καινούργιο παλτό που του αγόρασαν οι δικοί του. Ένα γεγονός συγκλονιστικό για εκείνα τα χρόνια των μεγάλων δυσκολιών που η χαρά του παρέσυρε και τον τυχερό μας Γιαννάκη στο θεματικό του … εκτροχιασμό! Και που μπορεί να μη θεωρηθεί και ολικός μιας και η νεροποντή έλαβε χώρα το απόγευμα και αυτός μας περιγράφει μόνο το πρωϊνό. Η έκθεση είναι μικρή και την παραθέτω αυτούσια όπως μου την αφηγήθηκε:

                                               «  Η χθεσινή νεροποντή

    Χτες το πρωί ξύπνησα πλύθηκα ντύθηκα και έβαλα το καινούργιο μου παλτό. Πήρα την τσάντα μου και πήγα στο σχολείο. Έκανα βόλτες στο προαύλιο. Χτύπησε το κουδούνι κάναμε προσευχή και μπήκαμε στην τάξη. Κρέμασα το παλτό και έκατσα στο θρανίο. Χτύπησε το κουδούνι για διάλλειμα φόρεσα το παλτό και βγήκα στο προαύλιο. Έκανα βόλτες. Χτύπησε το κουδούνι μπήκαμε πάλι στην τάξη κρέμασα το παλτό και έκατσα στο θρανίο. Χτύπησε πάλι το κουδούνι για διάλλειμα. Φόρεσα το παλτό και ξαναβγήκα στο προαύλιο για βόλτες. Χτύπησε το κουδούνι μπήκαμε μέσα κρέμασα το παλτό και κάθισα στο θρανίο. Χτύπησε το κουδούνι για διάλλειμα ξαναφόρεσα το παλτό και ξαναβγήκα στο προαύλιο για βόλτες. Πάλι το κουδούνι για μέσα κρέμασα το παλτό και έκατσα στο θρανίο. Μέχρι που χτύπησε το κουδούνι για σχόλασμα. Φόρεσα το παλτό πήρα την τσάντα μου και όλος χαρά  γύρισα στο σπίτι όπου με περίμενε το αγαπημένο μου φαί: κεφτέδες με πατάτες!»


Δημήτρης Κουκουλάς
Οκτώβριος 2013

Τρίτη 1 Οκτωβρίου 2013

Οἱ στίχοι αὐτοί!!!


 

Οἱ στίχοι αὐτοὶ μπορεῖ καὶ νά ῾ναι οἱ τελευταῖοι
οἱ τελευταῖοι στοὺς τελευταίους ποὺ θὰ γραφτοῦν
Γιατί οἱ μελλούμενοι ποιητὲς δὲ ζοῦνε πιὰ
αὐτοὶ ποὺ θὰ μιλούσανε πεθάναν ὅλοι νέοι
Τὰ θλιβερὰ τραγούδια τους γενήκανε πουλιὰ
σὲ κάποιον ἄλλον οὐρανὸ ποὺ λάμπει ξένος ἥλιος
Γενῆκαν ἄγριοι ποταμοὶ καὶ τρέχουνε στὴ θάλασσα
καὶ τὰ νερά τους δὲν μπορεῖς νὰ ξεχωρίσεις
Στὰ θλιβερὰ τραγούδια τους φύτρωσε ἕνας λωτὸς
νὰ γεννηθοῦμε στὸ χυμό του ἐμεῖς πιὸ νέοι.

Μανόλης Αναγνωστάκης