Τρίτη 30 Δεκεμβρίου 2008

Η ΧΑΡΤΟΠΑΙΞΙΑ


Στις μικρές κοινωνίες των χωριών είναι πιο ορατές οι κατακλυσμιαίες αλλαγές που επέφεραν στη ζωή μας οι καινούργιοι τρόποι ζωής, ιδίως η τηλεόραση. Με πρώτο θύμα το καφενείο. Μαζεύεται ο κόσμος τώρα στα σπίτια . Δεν σφύζουν πια τα τραπέζια από ιστορίες, τάβλι και χαρτοπαίχνιδα. Πολλοί νεαροί πλέον δεν ξέρουν τι είναι τα ντόρτια ο ρήγας και τα σπαθιά. Μια παράδοση χρόνων σταμάτησε.
Από πολύ μικροί μπαίναμε στα μυστικά και τη γοητεία της τράπουλας. Από το δημοτικό μαθαίναμε την "κολιτσίνα" τη "ξερή" το «31» και το «βιδαριστό 31». Όταν πηγαίναμε στο γυμνάσιο περνάγαμε σε ανώτερες σπουδές. Τελειώνοντας την πρώτη, είχαμε μάθει το ραμί, ένα είδος κουμ-κάν. Στη δευτέρα μαθαίναμε την πόκα και από την τρίτη και μετά, μαζί με τα μακριά παντελόνια που βάζαμε, ανοίγαμε τις πύλες της εγκεφαλικής και της ατελείωτης στην εκμάθηση πρέφας.
Τις ημέρες των γιορτών, ιδίως ανάμεσα Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά η χαρτοπαιξία έπαιρνε διαστάσεις επιδημίας. Είχανε τελειώσει τα λιομαζώματα και απερίσπαστοι οι θαμώνες των καφενείων μέσα στη θαλπωρή της σόμπας, τζογάριζαν πάνω στο αργό γύρισμα των χαρτιών και της τύχης τους. Χαρούμενοι οι καφετζήδες από το βιδάνιο, ένα είδος ΦΠΑ που εισπράττανε από κάθε συναλλαγή, κουβαλούσαν στα τραπέζια νερά και ποτά και τάϊζαν διαρκώς τη σόμπα με ξύλα, δημιουργώντας καταστάσεις μυσταγωγίας. Με τα θαμπά τζάμια να τρέχουν υδρατμούς και τα ντουμάνια του καπνού να ανεβαίνουν με δαχτυλίδια προς το ταβάνι.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς γινόταν και η κορύφωση. Μετά το παραδοσιακό δείπνο με τον κόκορα μακαρονάδα, οι γυναίκες με τις κοπέλες έπαιρναν το κέντημα και το πλεχτό τους με το κουβάρι και τις βελόνες για κάποιο σπίτι με τζάκι ή σόμπα. Μαζεύονταν πολλές και κουβέντιαζαν μέχρις αργά. Πρέπει να έπιαναν και διάφορα πονηρά «θέματα» γιατί κάτι γέλια κακαριστά και μιας ιδιαίτερης χροιάς ακούγαμε να φτάνουν μέχρι το δρόμο. Ενώ οι άρρενες έτρεχαν στο καφενείο.
Όλα τα τραπέζια τζογάριζαν άγρια και τα λεφτά φόρα παρτίδα καθώς για εκείνη τη βραδιά υπήρχε μια εξαίρεση, μια άτυπη εκεχειρία εκ μέρους της χωροφυλακής. Συνεπαρμένοι οι χαρτοπαίκτες έκοβαν τα χαρτιά για «βιδαριστό 31» για «πόκα» για «ραμί» και κάποιοι ηλικιωμένοι για «πρέφα».
Από τα «μακριά παντελόνια» και μετά μπαίναμε και εμείς ελεύθερα, γιατί πιο πριν κρυβόμασταν κάτω από υπόστεγα με φως και με κάτι τράπουλες σαν πατσαβούρια παίζαμε «31» μέσα στο κρύο. Καθόμασταν λοιπόν και εμείς σε καρέκλες και παίζαμε σαν μεγάλοι. Επειδή όμως εξαντλιόταν από νωρίς η υποτυπώδης ταμειακή μας ευχέρεια και δεν είχαμε καθόλου όρεξη για ύπνο, προσεγγίζαμε σαν θεατές τα μεγάλα τραπέζια της πόκας για να μαθαίνουμε τεχνικές και να κλέβουμε κόλπα.
Σε αυτά έπαιζαν και οι ετήσιας βάσης χαρτοπαίκτες. Αυτοί οι παθιασμένοι τζογαδόροι που είχανε μάτια μόνο για το παιχνίδι. Ακόμα και όταν κοιτούσαν προς τη μεριά μας, εμείς καταλαβαίναμε ότι δεν μας βλέπουν. Ήταν το βλέμμα τους φευγάτο. Οι νευρικοί παίκτες κοιτούσαν τα χαρτιά τους αμέσως με το μοίρασμα. Ενώ για τους ήρεμους, αυτό το κοίταγμα των χαρτιών συνιστούσε μια μικρή ιεροτελεστία. Ιδίως όταν έπαιρναν το τελευταίο και καθοριστικό χαρτί. Το έχωναν μέσα στα άλλα τα ανακάτευαν όλα μαζί και τα έκλειναν. Τα σήκωναν μετά μέσα στις χούφτες και τα άνοιγαν σαν βεντάλια. Σιγά-σιγά και βασανιστικά για τη δική μας περιέργεια, μέχρι να σκάσει το σημάδι του καινούργιου που είχανε πάρει. Μιλούσαν μεταξύ τους με εκείνες τις παράξενες λέξεις: πάσο, ντούκου, δικαίωμα, τα βλέπω, ρέστα, φουλ, κέντα, ζεύγη, χρώμα, αβολοντέ και φλος, που ανέβαζαν στα ύψη το κλίμα της μυσταγωγίας.
Ένα κλίμα που έσπαζε βίαια από τις βλαστήμιες στο τέλος της κάθε παρτίδας. Βλαστήμιες σε πολύ μεγάλη ποικιλία. Αφού εξαντλούσαν το εορτολόγιο –πλην της Αγίας Παρασκευής που είναι η προστάτιδα του χωριού και τη σεβόντουσαν- περνούσαν στα ιερά σκεύη, στα άμφια του ιερέα, τη μήτρα του δεσπότη και σε ό,τι άλλο μπορεί να έχει σχέση με το θρησκευτικό οικοδόμημα.
Πολλές φορές θεωρούσαν εμάς τους νεαρούς θεατές, υπεύθυνους για τη χασούρα τους. Και δεν μας πείραζε τόσο το ότι γυρνούσε ο παίκτης που βλέπαμε τα χαρτιά του και μας άστραφτε ξαφνικά κάποιο σκαμπίλι. Πιο πολύ μας ενοχλούσε όταν μας έθιγαν κάποια ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Όταν μας έλεγαν, δηλαδή, ότι κάποιος από μας ήταν γρουσούζης γιατί «είχε παίξει το πουλί του». Κοκκινίζαμε τότε όλοι μέχρι τ’ αφτιά και να ήτανε τρόπος να άνοιγε η γη για να μας καταπιεί, γιατί όλοι είχαμε υποπέσει στο εν λόγω αμάρτημα, και όχι άπαξ ημερησίως!
Όλα αυτά τώρα χάθηκαν και μόνο κάτι νεαροί μετανάστες, πολυεθνικής σύνθεσης, συνεχίζουν να παίζουν σε κάποιο στρογγυλό τραπέζι, συνεννοούμενοι μεταξύ τους με τα σπαστά ελληνικά τους. Βρίσκουν στο καφενείο τη θαλπωρή που λείπει από τα υγρά και κρύα σπίτια που μένουν.
Οι πιο πολλοί στο χωριό δεν παίζουνε πλέον χαρτιά. Τρώνε το βράδυ της παραμονής τον κόκορα όπως πάντα -τα γαστρονομικά μας ήθη επιβιώνουν, βλέπεις, της τηλεόρασης- και αραχτοί μετά στους καναπέδες, δεν κάνουν τίποτα το διαφορετικό από ότι κάνουν και οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων και της Αθήνας: βλέπουν και αυτοί τα κανάλια με τα ειδικά μουσικά αφιερώματα.......

12 σχόλια:

Tyler Durden είπε...

υπάρχουν οι πασιέντζες στα πισί τώρα! Οπως και τα καθε λογής ηλεκτρονικά παιχνίδια. Αλλοι καιροί, άλλα ήθη.

πάντως τέτοια ξεχασμένα παιχνίδια που αναφέρεις βλέπω να τα παίζουν πολλοί μετανάστες ή ρωσοπόντιοι στα παγκάκια στα πάρκα.

Saq είπε...

Φίλε μου οι ιστορίες σου είναι απίθανες.
Για την χαρτοπαιξία πολλά μπορούν να ειπωθούν. Καταρχήν είναι υπεύθυνη για πολλές και μεγάλες χασούρες και ατέλειωτους οικογενειακούς καβγάδες. Από την άλλη βέβαια σήμερα με την είσοδο της τβ και των φρουτακίων τα πράγματα ίσως είναι και χειρότερα. Η τηλεόραση σε αποχαυνώνει το ίδιο και περισσότερο και παράλληλα σου τρώει και τα λεφτά με τις διαφημίσεις. Τα φρουτάκια είναι ότι πιο άσχημο έχει υπάρξει. Σου ρουφάνε μέχρι και την τελευταία δεκάρα και το μεγάλο κακό είναι ότι είσαι και τελείως μόνος. Γενικώς μακρυά από κουμάρι. Πάντως τα χαρτιά με μια αυτοσυγκράτηση έχουν χαβαλέ, όταν ξεφεύγεις ξεκινάνε τα προβλήματα.

navarino-s είπε...

@tyler durden βλέπω και εδώ στην αθήνα τις σκηνές που περιγράφεις με τους μετανάστες. τους πλησιάζω και παρακολουθώ από περιέργεια. αυτοί έχουν φέρει και καποια δικά τους παιχνίδια που δεν τα παίζαμε εδώ.

navarino-s είπε...

@newton φίλε μου το θέμα του παιχνιδιού είναι μεγάλη ιστορία. ένας μεγάλος ολλανδός ιστορικός ο Johan Huizinga (1872-1945) έχει γράψει ένα εκπληκτικό βιβλίο το "ο άνθρωπος και το παιχνίδι" θα σου παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από το ρεζουμέ του εξωφύλλου: "ο πολιτισμός γεννιέται από την έμφυτη στον άνθρωπο τάση να παίζει, και οι διάφορες πολιτισμικές μορφές, από το δίκαιο και τη φιλοσοφία ώς την ποίηση και την τέχνη, μπορούν να κατανοηθούν ως εκδηλώσεις ή μεταμορφώσεις της θεμελιώδους ορμής προς το παιχνίδι".

γυάλινο δάκρυ είπε...

Συμφωνώ με το Newton. Γενικά χαρτιά δεν παίζω. Μόνο κολιτσίνα, ξερή και κάτι άλλα παρόμοια που δε θυμάμαι ονομασίες. Και πάντα χωρίς λεφτά.
Πάντως η χαρτοπαιξία δεν πιστεύω ότι έχει σταματήσει. Μπορεί να μη γίνεται όπως γινόταν εκείνα τα χρόνια, αλλά σε όποιο σπίτι και να έχω πάει Πρωτοχρονιά, έπαιζαν το παιχνίδι της ημέρας αυτής.
Καλή χρονιά με υγεία!

navarino-s είπε...

@γυάλινο δάκρυ έχεις δίκηο, αυτή την ημέρα σε πολλά σπίτια παίζουν "31". Εγώ ίσως υπερέβαλα γιατί ήθελα να τονίσω την πλήρη ανατροπή που έχει επέλθει στην κοινωνικότητα του καφενέιου. Και πιο πολύ μιλάω για τον υπόλοιπο χρόνο που εξαφανίστηκαν τα παιχνίδια τελείως, και η τράπουλα και το τάβλι. Και υπήρχαν παιχνίδια πολύ εγκεφαλικά και ακονιστικά του μυαλού. Δεν ξέρω αν έχεις ακούσει κάτι για την πρέφα; Πρόκειται για ένα παιχνίδι πολύ υψηλής τεχνικής που απαιτεί ισχυρότατη μνήμη και υψηλές λογικές επεξεργασίες. Και αυτό δεν το έπαιζαν συνήθως για τα λεφτά. Ένα κέρασμα ήτανε το βραβείο!
Καλή Χρονιά με υγεία σε σένα και την παρέα σου!

Ανορθόδοξος είπε...

Ωραία ιστορία, με ισχυρές δόσεις νοσταλγίας και ρομαντισμού! Η αλήθεια είναι οτι πολλοί συνομίλικοί μου παίζουν πρέφα, δεν ήξερα οτι θεωρείται παίγνιο των γέρων!

Όσο για τα μουσικά αφιερώματα στην τηλεόραση, εμένα μου έμεινε ο Κακλαμάνης που παραμονές του νέου χρόνου μιλούσε πάλι για τους κουκουλοφόρους... Καλά ψύχωση έχει πάθει με αυτούς;;

Καλή χρονιά και απο εδώ!

Unknown είπε...

Εγώ είμαι υπερ τετοιων παιχνιδιων μονο αν τελουνται υπο φιλικες συνθηκες δηλ οχι λεφτα(καζινα)κτλ,τωρα μεταξυ φιλων για να περασει η ωρα οκ..Αλλά γενικως σιχαινομαι οτιδηποτε παραπεμπει σε τζογο..γτ ξεκινανε σαν παιχνιδια και καταληγουν να κλεινουν νοικοκυρια.

navarino-s είπε...

@ανορθόδοξε με το σχόλιο σου μου δίνεις μεγάλη χαρά, που μου λες ότι κάποιοι συνμήλικοι σου παίζουν πρέφα! Να μάθες και συ αν μπορείς. Πρόκειαι για ένα καταπληκτικό παιχνίδι πολύ υψηλής νοητικής επεξεργασίας. Γράφοντας ότι το παίζουνε οι γέροι θέλω να τονίσω την αναγκαιότητα της πείρας γι' αυτό το παιχνίδι. Που ποτέ όπως λένε δεν μαθαίνεται πλήρως και δεν διδάσκεται άπαξ και ολοσχερώς. Όσο παίζεις μαθαίνεις.
Καλή και δημιουργική χρονιά!

navarino-s είπε...

@mano έχεις δίκηο για το κλείσιμο των νοικοκυριών. εγώ μια φορά έχασα και το μισθό του δεκεμβρίου και το δώρο των χριστουγέννων. και ένα από τα θετικά που πήρα όταν έγινα κάποτε κομμουνιστής είναι ότι έκοψα τον τζόγο! Τελείως-τελείως δεν κόβεται αλλά ελέγχω πλέον τα πράγματα. Και όπως λες η καλή παρέα βοηθάει στην αποφυγή των "αιματοχυσιών".
Καλή χρονιά!

ΠΑΝΘΗΡΑΣ είπε...

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ. ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΖΟΚΕΡ

navarino-s είπε...

@ΠΑΝΘΗΡΑ καλή χρονιά και καλά κέρδη στο τζόκερ!