Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 2010

Διαβάζεται ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ του Τζόυς; !!!


Ο Τζαίημς Τζόυς (1882-1941) πριν αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο φρόντισε να κληροδοτήσει στην ανθρωπότητα ένα μυθικό και στοιχειωμένο βιβλίο: τον Οδυσσέα! Το οποίο από το 1923 που πρωτοκυκλοφόρησε στο Παρίσι και μέχρι σήμερα, συνεχίζει να βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς λογοτεχνικού ενδιαφέροντος. Πουλάει σταθερά γύρω στις 100 χιλιάδες αντίτυπα το χρόνο και έχουν εκδοθεί μέχρι τώρα κοντά στα 1000 βιβλία σε όλο τον κόσμο που έχουν ως θέμα….τον Oδυσσέα! Στο Δουβλίνο κάθε χρόνο στις 16 Ιουνίου με τη συμμετοχή χιλιάδων «προσκυνητών» από όλο τον κόσμο και με την κατανάλωση πολλαπλάσιων χιλιάδων μπουκαλιών μπύρας guinness που έπινε και ο Bloom, εορτάζεται η «Bloom’s day», από το όνομα του ήρωα του βιβλίου Λεοπόλδου Μπλούμ του οποίου την …Οδύσσεια μιας μέρας: της 16ης Ιουνίου 1904, μας περιγράφει ο συγγραφέας στο εν λόγω ογκώδες δημιούργημα του.
Και όλα αυτά συμβαίνουν κατά τη γνώμη μου γιατί ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ συνεχίζει να παραμένει μοντέρνος και αξεπέραστος μέσα στο χρόνο επαληθεύοντας διαρκώς αυτό που με διορατικό και προφητικό τρόπο είχε διατυπώσει εξ’ αρχής για το έργο αυτό, στη μελέτη του (Ulysses, Order and Myth, 1923) ο μεγάλος ποιητής T. S. Eliot: «Πρόκειται για βιβλίο στο οποίο όλοι χρωστάμε και από το οποίο κανένας μας δεν μπορεί να ξεφύγει». Και πολλοί μεγάλοι συγγραφείς μεταξύ των οποίων η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Γουίλιαμ Φώκνερ, ο Χέρμαν Μπροχ, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκωφ και ο Άλφρεντ Ντέμπλιν(στο «Μπέρλιν Αλεξάντερπλατς» υπάρχει έντονη μια πνοή …Οδυσσέα!), θεωρείται ότι έχουν επηρεαστεί στη γραφή τους από αυτό το βιβλίο.
Καθότι ο ιδιοφυής δημιουργός του, στα τέσσερα όλα κι’ όλα έργα του που εξέδωσε, φρόντισε να ακολουθήσει μια μεθοδευμένη κλιμάκωση της τεχνικής του και να πείσει για το ταλέντο του, κάτι που συμβαίνει και με πρωτοπόρους δημιουργούς στη ζωγραφική και γι’ αυτό τον συγκρίνουν με το Πικάσο που στην αρχή δημιούργησε κλασσικά έργα υψηλής τελειότητας και μετά σιγά-σιγά πέρασε σε έναν μοναδικό και ανεπανάληπτο μοντερνισμό.
Έτσι και ο Τζόυς αφού έγραψε πρώτα σε κλασική φόρμα τη συλλογή διηγημάτων «Οι Δουβλινέζοι»(1914), έργο υψίστης συγγραφικής τελειότητας που θεωρείται ότι βρίσκεται στο επίπεδο των Τσεχοφικών διηγημάτων, πέρασε στο καινοτόμο και όχι τόσο εύκολα προσβάσιμο: «Το Πορτραίτο του Καλλιτέχνη σε Νεαρή Ηλικία»(1916), προχώρησε στην πλήρη ανατροπή της κάθε συμβατικής φόρμας με τον «Οδυσσέα»(1923) και έκλεισε τον κύκλο του με το τελείως απρόσιτο και μη δυνάμενο να μεταφραστεί σε άλλη γλώσσα: «Finnegans Wake»(1939).
Οπότε για τους Έλληνες αναγνώστες είναι φανερό ότι πλεονεκτούν οι κατέχοντες την αγγλική σε υψηλό επίπεδο, μιας και έχουν πρόσβαση στο πρωτότυπο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα αντιμετωπίσουν πολλά άλλα προβλήματα όπως η αλλαγή ύφους - όχι μόνο από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αλλά ακόμη και μέσα στο ίδιο κεφάλαιο, όπως λένε ότι συμβαίνει σ' εκείνο όπου κατά την επίσκεψη του σε μια μαιευτική κλινική ο Μπλούμ περιγράφει όλη την εξέλιξη της εγκυμοσύνης μέχρι τη γέννηση, χρησιμοποιώντας όμως διαδοχικά το ύφος των εννέα κυριότερων Βρετανών συγγραφέων από τον 14ο αιώνα μέχρι τον 20ο- εν αντιθέσει μ’ εμάς τους υπόλοιπους που πρέπει να τα βγάλουμε πέρα με τη μετάφραση, μία πολύ σπουδαία, όπως θεωρείται από όλους, μετάφραση του μακαρίτη του Σωκράτη Καψάσκη από τις εκδόσεις Κέδρος. Αφιέρωσε ο άνθρωπος πολλές δεκαετίες της ζωής του σε αυτό το εγχείρημα, κάτι που έχει γίνει με όλους τους μεταφραστές του Οδυσσέα όπου γης!

Αυτή έχω και εγώ από τότε που κυκλοφόρησε –εδώ και 20 χρόνια- αργότερα βρήκα στο Μοναστηράκι και το πρωτότυπο των εκδόσεων Penguin, στο οποίο καταφεύγω για να κοιτάζω κάποια παράξενη πρόταση, μετά πήρα και το «Ulysses, Οδηγός Αναγνωσης» που κυκλοφόρησε ο Άρης Μαραγκόπουλος το 2000 από τις εκδόσεις Κέδρος και αργότερα τη βιογραφία « James Joyce: Η απόκρημνη όψη μιας μεγαλοφυΐας» της Έντνα Ο’ Μπράϊεν από τις εκδόσεις Νεφέλη το 2002.
Και με όλα αυτά και μετά από είκοσι χρόνια έχω να σας παρουσιάσω τον πενιχρότατο απόλογισμό 353 σελίδων από το σύνολο των 816! Και μάλιστα οι 50 από αυτές –τις διάβασα μετά από υπόδειξη γνωστού μου- είναι οι τελευταίες 50 σελίδες του βιβλίου που απαρτίζουν το κεφαλαίο Νο 18 το επονομαζόμενο και «Πηνελόπη» όπου η κυρά Μπλούμαινα (Μόλλυ) με έναν εκπληκτικό εσωτερικό μονόλογο χωρίς σημεία στίξης, περιγράφει τη ζωή της σε ένα κείμενο συναρπαστικό που διαβάζεται από όλους τους αναγνώστες -και μόνο γι’ αυτό θα άξιζε να αγοράσει κανείς το βιβλίο- και που έμελε να επηρεάσει την μεταγενέστερη παγκόσμια λογοτεχνία όσο τίποτα άλλο. Αρκεί να αναφέρω ότι σε δύο από τα σημαντικότερα έργα της μεταπολεμικής μας λογοτεχνίας: «Το Τρίτο Στεφάνι» του Ταχτσή και το «Η Μητέρα Του Σκύλου» του Μάτεσι, νομίζω πως διαχέεται πολύ έντονα το άρωμα «Πηνελόπης».
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το βάζουμε κάτω! Ζωή να ‘χουμε μπροστά μας και συνεχίζουμε γιατί ενώ δεν ξέρω πόσο χρόνο του πήρε του μπάρμπα –Τζαίημς για να ολοκληρώσει αυτό το βιβλίο, πιστεύω ακράδαντα πως η ανάγνωση του είναι έργο ζωής για εμάς τους "ψωνισμένους" και όπως είπε και ο ίδιος αστειευόμενος σε κάποια συνέντευξη: «Ο ιδανικός αναγνώστης του Οδυσσέα δεν κοιμάται ποτέ!»


                                                                                   Δημήτρης Κουκουλάς
                                                                                         28-02-2010



___________________________
Ιανουάριος 2017: Δεν λουφάρουμε αλλά και χωρίς να ακολουθούμε κατά γράμμα την αυστηρή, περί αγρύπνιας, παραίνεση του συγγραφέα, μετά από 7 ολόκληρα χρόνια και με πολλές μπρος πίσω αναγνώσεις και επαναλήψεις, μένουν ακόμη τα κεφάλαια 16&17. Ένα πρόσχημα, ίσως, μια αφορμή για μια πιο μακροχρόνια ενασχόληση και εμπλοκή με το κορυφαίο αυτό αριστούργημα.

19 σχόλια:

Unknown είπε...

Navarino καλημέρα, δεν ξέρω τι λες εσύ, εμένα πάντως μου αρέσει!
O James Joyce Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες του 20ου αιώνα, χρησιμοποίησε σχεδόν όλες τις τεχνικές της μυθιστορηματικής πρακτικής, με πλήθος αναφορών στη δυτική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τη μυθολογία και τη γλώσσα της μεσαιωνικής Ιρλανδίας και της αρχαίας Ελλάδας καθώς επίσης και στην Οδύσσεια του Ομήρου.

ELvA είπε...

Mπραβο φιλε navarino για την αναρτηση με τον αγαπημενο μου συγγραφεα Joyce!
Το οτι δεν τα πηγαινε καλα με τη θρησκεια και ηταν εναντιον της συντηρητικης καθολικης Εκκλησιας εξηγει πολλα απο τα εργα του, στα οποια καταφερεται και εναντιον της υποκρισιας της αστικης ταξης και εναντιον της θρησκειας.

Καλο μας μηνα, εδω παντως, ακομα χιονιζει! ;(

mia maria είπε...

Καλό μήνα και καλή εβδομάδα!

Vipera Lebetina είπε...

Καλησπέρα!
Navarino-s το μόνο που έχω να πω είναι ότι οι επιλογές στα βιβλία είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικές!
Καλή εβδομάδα, μήνα, άνοιξη κτλ κτλ κτλ....!

navarino-s είπε...

@Δικαιόπολι
Μάλλον κάποιο λάθος θα έγινε: ή δεν διάβασες με τη δέουσα προσοχή την ανάρτηση μου ή εγώ σε αυτήν δεν μπόρεσα να δώσω πειστικά το μέγεθος αυτής της μεγαλοφυίας!

navarino-s είπε...

@Elva μου γειά σου καλό μήνα και εύχομαι να σταματήσει επι τέλους να χιονίζει εκεί πάνω!
Σ' ευχαριστώ πολύ, εσύ μου έβαλες την ιδέα να γράψω για τον Τζόυς από τότε που έγραψες για τους "Νεκρούς"!

navarino-s είπε...

@big mama ευχαριστώ πολύ και αντεύχομαι! Με τις ευχές σου που μας μοιράζεις τόσο απλόχερα είσαι η πιο γλυκειά ...φωνή της μπλογκόσφαιρας!
Να είσαι καλά!

navarino-s είπε...

@Vipera μου σ' ευχαριστώ πολύ! Οι ευχές σου είναι για ...όσκαρ! Σου αντεύχομαι παρομοίως!

Αγγελικη Ν είπε...

Έχω αρχίσει και έχω σταματήσει χιλιάδες φορές αυτό το βιβλίο... Μου φαίνεται "ασήκωτο"... Με γοητεύει και με κουράζει.

Καλό μήνα!

the monkeys είπε...

Ευτυχώς που είσαι κι εσύ ναβαρίνο μας και μαθαίνουμε τίποτα από λογοτεχνία!!πολύ ωραίο κείμενο!!Θα το χω υπόψην μου το βιβλίο.:)

navarino-s είπε...

@Aγγελική μου το είπες με τον πιο μεστό και παραστατικό τρόπο:
"... Με γοητεύει και με κουράζει."
Την καλησπέρα μου!

navarino-s είπε...

@monkakia έχετε χρόνο μπροστά σας να φτάσετε και στον Τζόυς. Και πρώτα θα ξεκινήσετε από τους "Δουβλινέζους".

Γειά σας καθαρματάκια μου!

Penelope είπε...

Τι να πω κι' εγώ ... πολλές φορές το σταμάτησα και άλλες τόσες το ξανάρχισα. Απογοητεύτηκα. Αλλά το κεφάλαιο της "Πηνελόπης" το διάβασα (με παύσεις ομολογώ) γιατί ήταν φόρος τιμής στο ένδοξο όνομά μου. Απο την αρχή ως το τέλος ελάχιστοι αναγνώστες πρέπει να το έχουν καταφέρει με την μία.

navarino-s είπε...

@Penelope
Έτσι είναι. Είναι βιβλίο "δια βίου ανάγνωσης". Αυτοί που λένε πως το διάβασαν μία και έξω ...κοροϊδεύουν!
Την καλησπέρα μου!

α-λ-λ-α-λ-α είπε...

Τελείωσα και εγώ τον Οδυσσέα. Πολύ-πολύ δύσκολος, πάρα πολλές φόρμες γραφής, πολυεπίπεδες τεχνικές αφήγησης, εξαντλητικές περιγραφές, προτάσεις ατέλειωτες, μεταβάσεις από μια κατάσταση σε κάποια άλλη με ακαθόριστο τρόπο, τελείως υπόγειοι συμβολισμοί, επίμονη εστίαση σε θέματα που εκ πρώτης όψεως φαίνονται αδιάφορα, οξυδερκέστατη προσέγγιση σε διαχρονικά θέματα όπως το σεξ και ο ρατσισμός, ανθρώπινες σχέσεις φωτισμένες την ίδια στιγμή από διαφορετικές γωνίες.
Άθλος. Και η συγγραφή του αλλά και η ανάγνωσή του.

asymbibastosa είπε...

Το διαβάζω αυτό το χρονικό διάστημα. Δύσκολο βιβλίο αλλά αυτό που με μαγεύει είναι η απότομη εναλλαγή της οπτικής γωνίας του αφηγητή που πραγματικά σε ορισμένα σημεία κεραυνοβολεί τον αναγνώστη.

Ανώνυμος είπε...

δυσκολο, απροβλεπτο, σουρρεαλιστικο, αριστουργηματικο!

Ανώνυμος είπε...

Σκέφτομαι κι εγώ να προσπαθήσω να το διαβάσω κάποια στιγμή αλλά σε ποια μετάφραση από τις δύο: του Καψάσκη ή του Ανευλαβή; Τι λέτε;

Ρουμπάκης Γιάννης είπε...

Οπωσδήποτε του Ανευλαβή.